بررسی برخی پاسخ‌های بیوشیمیایی به تنش شوری در ارقام پیاز خوراکی (Allium cepa L.)

Abstract

پیاز به عنوان یک گیاه حساس به شوری است، با‌این‌حال، به نظر می‌رسد تحمل به شوری وابسته به رقم بوده و پاسخ ژنوتیپی به‌طور گسترده مورد بررسی قرار نگرفته است. به‌منظور ارزیابی برخی پاسخ‌های بیوشیمیایی شش رقم‌ پیاز خوراکی با تحمل به شوری متفاوت آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی و به‌صورت فاکتوریل با دو عامل رقم (شش رقم) و سطوح مختلف شوری (2/1، 7/3، 1/6، 5/8 و 11 دسی زیمنس برمتر) با سه تکرار در سیستم آبکشت اجرا شد. نتایج نشان داد که نوع واکنش‌های فیزیولوژیکی نسبت به شوری وابسته به رقم بود. درتمامی رقم‌ها درمواجه با تنش کلروفیل a، b، کل و کاروتنوئید کل کاهش و پرولین افزایش معنی‌داری داشتند. کاهش در میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی در بین تمام رقم‌های مشاهده شد اما میزان کاهش در رقم‌های حساس (بهبهان و کرج) بیشتر بود. رقم‌های حساس در شرایط تنش افزایش بیشتری در میزان پرولین نسبت به رقم‌های متحمل داشتند. همچنین میزان قندهای محلول و پروتئین برگ در رقم‌های متحمل‌ افزایش و در سایر رقم‌ها کاهش معنی‌دار نشان داد. میزان فنل کل در شوری پایین افزایش و سپس با افزایش شوری کاهش یافت، که این کاهش در رقم‌های متحمل (اصفهان و آذرشهر) کمتر از نیمه‌متحمل (هرسین و پی اس) و نیمه‌متحمل کمتر از حساس بود. همبستگی بین شاخص تحمل تنش با شاخص‌های بیوشیمیایی نشان داد که شاخص‌ تحمل شوری با کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئیدها و قندهای محلول همبستگی مثبت و بسیار معنی‌دار و با پرولین همبستگی منفی بسیار معنی‌دار وجود داشت. در کل، نتایج نشان داد که می‌توان بر اساس پاسخ‌های فیزیولوژیکی اقدام به گزینش ارقام متحمل‌تر کرد.