کمی‌سازی جوانه‌زنی بذر علف‌های‌هرز خانواده براسیکاسه (Brassicaceae) تحت شرایط شوری و خشکی

چکیده مقاله

شناخت اکولوژی جوانه‌زنی علف‌های هرز در پاسخ به تنش‌های شوری و خشکی می‌تواند در پیش‌بینی پویایی جمعیت علف‌های هرز در آینده کمک نماید. به منظور بررسی اثرات شوری (صفر، 50، 100، 150، 200، 250، 300، 350 و 400 میلی‌مولار) و خشکی (صفر، 0.2-، 0.4-، 0.6-، 0.8-، 1- و 1.2- مگاپاسکال) برجوانه‌زنی علف‌های‌هرز خانواده براسیکاسه (منداب (Eruca sativa)، خردل‌دروغین (Hirschfeldia incana)، خردل‌وحشی (Sinapis arvensis) و خاکشیر‌بدل(Erysimum repandum))، دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1398 انجام گرفت. با افزایش تنش خشکی، درصد جوانه‌زنی، شاخص ویگور (بنیه بذر) و سرعت جوانه‌زنی در چهار علف‌هرز کاهش یافت و در تنش خشکی 1.2- مگاپاسکال هیچ گونه جوانه‌زنی مشاهده نشد. کاهش 50 درصد جوانه‌زنی در منداب، خردل‌دروغین، خردل-وحشی و خاکشیر‌بدل به ترتیب در تنش خشکی 1-، 0.49-، 0.76- و 0.41 مگاپاسکال پیشی‌بینی گردید. در شرایط عدم تنش خشکی شاخص ویگور خردل‌وحشی نسبت به سایر علف‌های‌هرز بیشتر بود. منداب و خردل‌دروغین به عنوان مقاوم و علف‌هرز خردل‌وحشی به عنوان حساس به تنش شوری معرفی گردید. شوری مورد نیاز برای کاهش 50 درصد جوانه-زنی برای منداب، خردل‌دروغین، خردل‌وحشی و خاکشیر‌بدل به ترتیب 267، 162، 39 و 46 میلی‌مولار پیش‌بینی شد. با افزایش شوری و خشکی متوسط زمان جوانه‌زنی افزایش و بیشترین متوسط زمان جوانه‌زنی به خاکشیر‌بدل اختصاص یافت و دلیل این افزایش فاز تاخیری جوانه‌زنی بود. با توجه به نتایج در اراضی شور گسترش منداب و خردل‌دروغین بیشتر مورد انتظار و در شرایط تنش خشکی و در زراعت دیم حضور منداب نسبت به خردل-وحشی مشهودتر می‌باشد